Đa số các trường hợp sẽ thành công, nhưng phải trải qua nhiều đợt khám và điều trị, điều đó đòi hỏi các cặp vợ chồng phải hết sức bình tĩnh và kiên trì.

Một cặp vợ chồng được gọi là hiếm muộn khi không có thai sau một năm có quan hệ tình dục đều đặn, không áp dụng một biện pháp ngừa thai nào.

Tuy nhiên, đối với phụ nữ > 35 tuổi hoặc đang có các yếu tố có khả năng gây hiếm muộn như: kinh nguyệt không đều, vô kinh, từng có phẫu thuật trên vòi trúng, buồng trứng…nên đi khám sớm hơn.

Nhiều nghiên cứu cho thấy:  

30% do vợ; 

30% do chồng; 

30% do cả hai vợ chồng; 

10% chưa rõ nguyên nhân vì tất vả các xét nghiệm đều bình thường và không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng nào gây ra hiếm muộn.

- Các xét nghiệm nội tiết, định lượng nồng độ các loại nội tiết sinh dục trong máu ( FSH, LH, Estradiol, Testosterone, AMH …) nhằm đánh giá hoạt động nội tiết của buồng trứng và các cơ quan có liên quan cũng như tiên lượng đáp ứng buồng trứng với thuốc kích thích buồng trứng trong các trường hợp bơm tinh trùng vào buồng tử cung ( IUI) hay thụ tinh trong ống nghiệm ( IVF). Thường chỉ định cho những bệnh nhân lớn tuổi(>35 tuổi), kinh nguyệt không đều, đã từng phẫu thuật trên buồng trứng hay những bệnh nhân chuẩn bị thực hiện các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.

- Khám phụ khoa, soi cổ tử cung, xét nghệm tế bào âm đạo… giúp phát hiện viêm nhiễm cấp ở âm đạo – cổ tử cung, các bệnh lây truyền qua đường tình dục hay các bất thường ở âm đạo, cổ tử cung để có hướng điều trị kịp thời.

- Siêu âm phụ khoa giúp phát hiện các bất thường về phụ khoa như: u xơ tử cung, u nang buồng trứng, các bất thường bẩm sinh ở đường sinh dục, buồng trứng đa nang. Ngoài ra siêu âm phụ khoa vào những ngày đầu chu kỳ để đếm nang noãn thứ cấp giúp đánh giá dự trữ buồng trứng cũng như tiên lượng đáp ứng buồng trứng với thuốc kích thích buồng trứng. 

- Chụp hình tử cung - 2 vòi trứng cản quang là thủ thuật có chụp X-quang để đánh giá lòng tử cung và sự thông thương của hai vòi trứng. Xét nghiệm này được Bác sĩ chỉ định khi nghi ngờ có sự bất thường về hình thái của tử cung hoặc trong các trường hợp có tiền căn viêm nhiễm vùng chậu, nạo phá thai, đặt dụng cụ tử cung hay khi bệnh nhân lớn tuổi (> 35 tuổi) có thời gian hiếm muộn > 5 năm.

- Xét nghiệm đầu tiên là tinh dịch đồ, đây là xét nghiệm đơn giản, chi phí thấp, đồng thời cung cấp nhiều thông tin quan trọng cho chẩn đoán và điều trị.

Thông qua kết quả tinh dịch đồ, bác sĩ sẽ đánh giá về chất lượng của mẫu tinh dịch được xét nghiệm; tinh trùng ít, tinh trùng yếu, tinh trùng bất thường hay không có tinh trùng…và có hướng xử trí phù hợp.

- Các xét nghiệm máu thường qui.

- Để điều trị bằng kỹ thuật IUI bệnh nhân phải có buồng trứng còn hoạt động và ít nhất một ống dẫn trứng còng chức năng, tuổi vợ không quá cao ( thường < 40 tuổi) và tinh trùng chồng không quá yếu ( cần ít nhất 1 triệu tinh trùng di động).

Đây là phương pháp điều trị đơn giản, dễ thực hiện, chi phí điều trị không cao. Tuy nhiên tỷ lệ có thai chỉ khoảng 15-20% cho một chu kỳ điều trị, do đó có thể thực hiện nhiều chu kỳ ( tối đa 6 chu kỳ).

Các bệnh nhân thuộc một trong ba nhóm nguyên nhân hiếm muộn sau đây:

(1) Nguyên nhân do vợ: tổn thương tắc, ứ dịch vòi trứng 2 bên; lạc nội mạc tử cung hay rối loạn phóng noãn sau khi thất bại với IUI nhiều lần.

(2) Nguyên nhân do chồng: tinh trùng ít (< 1 triệu), yếu và dị dạng hoặc không có tinh trùng.

(3) Không tìm thấy nguyên nhân và đã thất bại với IUI nhiều lần.

Để được điều trị đúng giúp tăng thêm khả năng thành công, các cặp vợ chồng hiếm muộn nên đến cơ sở y tế chuyên khoa càng sớm càng tốt để được bác sĩ tư vấn, thăm khám, hướng dẫn lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp và có thêm động lực theo đuổi điều trị đến khi thành công.