Khoảng 1/10 phụ nữ bị đau vú từ nhẹ đến nặng hơn 5 ngày trong một tháng. Một số trường hợp phụ nữ bị đau vú nặng suốt cả chu kỳ kinh, rất ảnh hưởng đến sinh hoạt bình thường và cả đời sống tình dục. Đau vú đơn thuần, không kèm triệu chứng gì khác hiếm khi báo hiệu ung thư vú. Tuy nhiên, bị đau vú không rõ nguyên nhân gây khó chịu hay lo lắng nhiều thì cũng nên gặp bác sĩ  để được kiểm tra.

Các dấu hiệu và triệu chứng: Đau vú có thể diễn ra rõ rệt theo chu kỳ kinh; không có chu kỳ nghĩa là đau thường xuyên hay lúc đau lúc không, và không liên quan đến chu kỳ kinh; và ngoài khu vực vú như đau cơ thành ngực nhưng vẫn cảm thấy có nguồn gốc từ vú.

Đau vú có chu kỳ: Thường ở cả bên vú và ở toàn bộ vú, nhất là phần trên và phía ngoài của vú, lan ra nách. Có thể cảm thấy đau rất nhạy cảm, sưng hay có đám cứng ở vú đi kèm với đau. Phụ nữ thường mô tả cảm giác đau của mình là âm ỉ, nặng nề, nhiều nhất vào 1 – 2 tuần trước khi ra kinh, sau đó dễ chịu dần. Đau vú theo chu kỳ thường gặp nhất, có tỷ lệ khoảng 2/3 số trường hợp đau vú và hay gặp ở phụ nữ ở độ tuổi 30 – 40.

Đau vú không có chu kỳ: Thường chỉ đau một bên vú và thường khu trú ở một vùng nhất định. Một số khác bị đau vú có tính chất lan tỏa và lan ra nách. Kiểu đau không theo chu kỳ này thường được mô tả dữ dội hơn, có tính chất nhức nhối, buốt nhói và thường gặp ở độ tuổi 40 – 50 hay sau mãn kinh.

Nguyên nhân: không thể xác định được nguyên nhân đích thực trong phần lớn trường hợp mặc dầu đã có nhiều giả thuyết.

– Đau vú theo chu kỳ có vai trò của hormone, dựa trên nhận xét sự giảm đau hay biến mất liên quan đến thai nghén hay mãn kinh; tuy nhiên hormone bất thường đến mức độ thì gây ra đau vú vẫn không thể xác định được.

– Đau vú không có chu kỳ không mấy khi kết hợp với một bệnh chính rõ rệt, mà vì lý do giải phẫu nhiều hơn là lý do hormone, có thể do nang vú, chấn thương vú hay các yếu tố khác khu trú tại vú gây ra. Cũng có khi đau vú có nguồn gốc bên ngoài vú như ở thành ngực, cơ, khớp hay tim và lan đến vú.

– Một số thuốc cũng có thể góp phần gây đau vú, như thuốc hormone dùng trong điều trị hiếm muộn và thuốc uống tránh thai. Vú cương đau có thể là do tác dụng của hormone liệu pháp với estrogen và progesterone, vì thế một số phụ nữ vẫn bị đau vú cả khi đã mãn kinh.

– Những phụ nữ có cặp vú đồ sộ có thể bị đau vú không theo chu kỳ chủ yếu do kích cỡ vú quá khổ, thường kết hợp với đau ở cổ, vai và lưng. Phẫu thuật giảm kích thước vú cũng là nguyên nhân gây đau vú vì sau khi vết mổ đã lành sẹo mà cảm giác đau vẫn tồn tại.

Cơn đau này kéo dài khoảng năm ngày, khi kinh xuất hiện cũng là lúc vòng 1 giảm dần sự căng đau. Một số nhỏ bị đau ngực suốt cả chu kỳ kinh, ảnh hưởng đến sinh hoạt bình thường. Đây là những cơn đau tuy khó chịu nhưng lại là dấu hiệu “bảo hành” của hệ thống nội tiết – sinh dục, khả năng có con. Để giảm đau, nên tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc, hạn chế các chất có cafein như: cà phê, trà, sôcôla…

Khi người phụ nữ có thai, các ống tuyến vú bắt đầu phát triển, thai phụ sẽ thấy vòng 1 của mình lớn hơn. Khi thai càng lớn, mô tuyến vú càng nhiều hơn, thai phụ có cảm giác căng hai bầu vú, hơi đau nhẹ. Đó là hiện tượng bình thường. Tuy nhiên, nếu thấy đau vú kèm theo nổi u cục ở một hoặc hai bên vú, cần khám và siêu âm tuyến vú.

Cương sữa mà chưa kịp cho con bú, hoặc không muốn cho con bú vì sợ hư ngực sẽ… rất đau. Cơn đau nhức kéo dài mãi đến khi lượng sữa được cơ thể “thanh toán” hết. BS Lưu Thị Thanh Loan – BV Từ Dũ TP.HCM cho biết: “Để giảm cơn đau này, các bà mẹ nên cho con bú sớm và đúng cách. Một số trường hợp, sau khi cho bé bú nhưng vẫn không ra sữa, bầu vú không giảm bớt căng, có thể sử dụng một số dụng cụ để hút sữa ra. Ngoài lợi ích không thể so sánh của sữa mẹ so với sữa bình, nhiều nghiên cứu cho thấy việc cho con bú sữa mẹ có tác dụng làm giảm nguy cơ ung thư vú”. Khi cương sữa, một số người bị sốt nhẹ. Nếu thấy sốt cao kèm theo nổi u ở vú, đặc biệt, vú một bên căng, đau… hãy nghĩ đến áp-xe vú.

Trong độ tuổi từ 45 – 55, khi thấy cơn đau ngực xuất hiện kèm theo dấu hiệu kinh nguyệt thưa thớt, thời gian có kinh rút lại từ ba – năm ngày còn một – hai ngày, lượng máu mỗi kỳ kinh cũng ít đi và dần dần cạn hẳn thì điều đó chỉ báo hiệu sự thay đổi về nội tiết tố. Sau một thời gian, khi các nội tiết sắp xếp vị trí “hưu” ổn thỏa thì ngực không còn đau nữa.

– Thay đổi sợi bọc tuyến vú: Là thay đổi sinh lý, rối loạn nội tiết trong cơ thể người phụ nữ độ tuổi từ 35 – 40. Sợi bọc thay đổi có thể gây đau vú và có những cục nhỏ gọi là nang có thể biến mất hoặc to ra theo chu kỳ kinh nguyệt.

– Ung thư vú: Ung thư vú giai đoạn đầu thường không có triệu chứng, nhưng nếu chụp nhũ ảnh sẽ thấy được tổn thương tiền ung thư hay ung thư tại chỗ dù rất nhỏ.

Vì vậy, phụ nữ dưới 40 tuổi, ngoài tự khám cần đến các bệnh viện, trung tâm chuyên khoa tầm soát mỗi ba năm một lần; phụ nữ trên 40 tuổi nên khám và chụp nhũ ảnh hàng năm. Nếu trong gia đình có người bị ung thư vú thì nên khám sớm

Những cơn đau như thế có thể cảnh báo bệnh ở tim, phổi. Nếu chỉ có triệu chứng đơn lẻ (sốt, khó thở, ho bất ngờ, chóng mặt, hay đổ mồ hôi bất thường) thì bạn cũng nên đi khám dù không bị đau ngực.

Trần Thị Thanh Toàn

Trung tâm CSSKSS Khánh Hòa