Trẻ vị thành niên thường có xu hướng tự đánh giá mình cao hơn so với hiện thực, các em thích thổi phồng những khả năng của mình, người ta thường nói một cách giàu hình ảnh là trẻ vị thành niên thích tự xem mình là “cái rốn của vũ trụ”, là nhân vật có tầm quan trọng nhất, mọi người nên suy nghĩ và hành động như mình. Chính vì đánh giá không đúng khả năng của mình nên các quyết định của trẻ ít dẫn đến thành công, những thất bại nho nhỏ, những xích mích vụn vặt cũng có thể làm trẻ đau khổ dễ dẫn đến những hành vi nôngnổi. 

- Ở độ tuổi này, trẻ thường có xu hướng tự khẳng định mình thông qua việc tự lựa chọn kiểu tóc, cách ăn mặc, tác phong, cử chỉ, sở thích riêng… giữa trẻ với bố mẹ bắt đầu có những khoảng cách mà nếu không cẩn thận rất dễ dẫn đến va chạm, tranh cãi.

- Nếu như ở tuổi thơ các em luôn xem bố mẹ, thầy cô là hình mẫu lý tưởng của mình thì trong lứa tuổi này trẻ bắt đầu “nhìn lại” thần tượng, mặt khác do ít trải nghiệm, ít kiến thức xã hội nên sự đánh giá người khác của các em khá cực đoan - cứng ngắc, những người được các em đánh giá cao thì sẽ được các em tin tưởng, yêu quý, thích hoàn thành nhiệm vụ người đó giao phó và tỏ rõ thái độ ngược lại với những người mà các em phát hiện ở họ có những lời nói hành động tự các em cho là không đúng không tốt. Thêm vào đó, do chưa có nhiều kinh nghiệm sống, các em dễ bị cuốn theo các phong trào “thần tượng”, “ngôi sao” một cách quá khích và khá cực đoan.

- Tình bạn với trẻ vị thành niên rất quan trọng, đối với lứa tuổi này người bạn thân như “cái tôi thứ hai” của mình, các em rất chú ý đến phẩm chất của người bạn, sự thông minh nhanh trí, vốn kiến thức rộng về mọi mặt chứ không chỉ đơn thuần là kết quả cao trong học tập. Người bạn được các em đề cao là người biết chia ngọt sẻ bùi không bao giờ “phản” bạn, khi đã tin tưởng trẻ có thể thổ lộ hết nội tâm, bày tỏ tất cả những suy nghĩ thầm kín nhất vì vậy thường xuyên quan tâm đến bạn của con, quan tâm đến những hoạt động chung của trẻ là việc làm hết sức cần thiết của các bậc cha mẹ có con trong độ tuổi này.

Có thể nói tuổi vị thành niên là tuổi có nhiều đột phá quan trọng trong cuộc đời con người, nhưng đây chỉ là những khó khăn tạm thời, có thể khắc phục nếu như cha mẹ thật sự hiểu trẻ, là bạn với trẻ, tôn trọng tính độc lập của trẻ, giáo dục giới tính và tập dần khả năng xử lý tình huống cho trẻ. Điều này sẽ giúp trẻ vượt qua giai đoạn khủng hoảng và trưởng thành lành mạnh.

Vì thế, các bậc phụ huynh đừng biến con em mình thành người tàn phế, hãy để các em làm việc, tự giác lao động, khi đó các em sẽ biết cách lo cho bản thân cũng như học cách quan tâm đến người khác. Đôi khi cha mẹ phải tạo cơ hội cho con thể hiện mình, phải chấp nhận sự thất bại, sai lầm của con, từ đó mới có sự giải thích, khuyên bảo, đừng vì nôn nóng mà đẩy con về thái cực đối lập với mình.

Phạm Huỳnh Thúy Ngân

Trung tâm CSSKSS Khánh Hòa