Theo dân gian, người ta coi hậu sản là thời kì 3 tháng sau khi sinh còn Y học hiện đại quan niệm hậu sản là giai đoạn 6 tuần (42 ngày) kể từ ngày sinh.

Một số bệnh chị em có thể gặp trong thời gian hậu sản:

Băng huyết sau khi sinh là tai biến sản khoa hay gặp nhất (nguy cơ cao nhất trong 24h sau khi sinh) và là một nguyên nhân chính gây tử vong cho sản phụ.

Triệu chứng chung của các trường hợp này là chảy máu nhiều ngay sau khi đẻ thai và sổ rau. Khi máu ra nhiều, sản phụ có thể bị choáng, xanh nhợt, mạch nhanh, huyết áp hạ, khát nước, chân tay lạnh, vã mồ hôi… Tùy từng nguyên nhân (đờ tử cung, sót rau, rách đường sinh dục…) mà có thêm những triệu chứng đặc trưng khác. Phải có biện pháp can thiệp kịp thời và thích hợp cho từng trường hợp.

Vì trong tử cung vẫn còn máu cục, sản dịch… nên thỉnh thoảng tử cung có những cơn co bóp mạnh để tống các chất dư thừa ra ngoài gây nên những cơn đau tử cung. Ở người con so thường ít gặp vì chất lượng tử cung còn tốt. Các cơn đau tử cung thường gặp ở người con rạ, càng đẻ nhiều lần càng đau vì chất lượng cơ tử cung yếu dần, tử cung càng cần phải co bóp mạnh hơn những lần trước để đẩy máu cục và sản dịch ra ngoài. Đôi khi các cơn đau tử cung này cần dùng thuốc giảm đau vì cường độ quá mạnh. Ở một số sản phụ, các cơn đau này có thể kéo dài nhiều ngày. Các cơn đau tử cung đặc biệt cũng có thể gặp khi cho trẻ bú, do oxytocin được giải phóng ra nhiều. Thông thường các cơn đau giảm dần về cường độ và sản phụ cảm thấy dễ chịu hơn vào ngày thứ 3 sau đẻ.

Nhiễm khuẩn hậu sản là nhiễm khuẩn xảy ra ở sản phụ sau khi sinh mà khởi điểm là từ đường sinh dục (âm đạo, cổ tử cung, tử cung vùng rau bám). Vi khuẩn gây bệnh có thể từ cơ thể sản phụ, người xung quanh, dụng cụ đỡ đẻ, thủ thuật mổ lấy thai…

Những yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn: Dinh dưỡng kém, thiếu máu, nhiễm độc thai nghén, ối vỡ non, vỡ sớm, chuyển dạ kéo dài, ứ sản dịch, đã bị viêm âm đạo, viêm cổ tử cung từ trước…

Triệu chứng ban đầu có thể chỉ là sốt nhẹ (>38độC), đau tấy, mưng mủ chỗ bị viêm, sản dịch hôi, mệt mỏi, ăn uống kém… Nếu nặng, sản phụ có thể sốt rất cao, rét run, choáng, hạ huyết áp…

Có rất nhiều hình thái nhiễm khuẩn hậu sản như: nhiễm khuẩn tầng sinh môn, âm hộ, âm đạo; viêm niêm mạc tử cung; viêm phần phụ và dây chằng rộng; viêm phúc mạc, tiểu khung; viêm phúc mạc toàn bộ; nhiễm khuẩn huyết; viêm tĩnh mạch. Mỗi hình thái sẽ có những biểu hiện đặc trưng riêng tuy nhiên nếu bạn bị sốt trong thời kì này thì phải đặc biệt lưu ý vì đây là biểu hiện ban đầu của mọi hình thái nhiễm khuẩn hậu sản.

Phòng và ngăn ngừa các chứng bệnh sản hậu là rất cần thiết. Theo các bác sỹ đầu ngành về sản khoa thì khi sinh xong thường cơ thể của sản phụ rất mệt mỏi, yếu, lỗ chân lỗ thường giãn ra, các cơ quan trong cơ thể phải đào thải những chất cặn bã khi mang thai và phục hồi lại chức năng cho bà mẹ. Vậy cần phải kết hợp cả y học cổ truyền và y học hiện đại trong việc chăm sóc sức khỏe ban đầu cho bà mẹ.

Trước hết cần phải theo dõi tình trạng sức khỏe của các bà mẹ tối thiếu 3 ngày sau sinh về: Theo dõi huyết áp, dấu hiệu của choáng, sốc, số lượng nước tiểu, để phòng và cấp cứu kịp thời băng huyết, sản giật. Xoa bụng theo chiều kim đồng hồ, vận động và đi lại ngay khi có thể, theo dõi số lượng nước tiểu, lần đi đại tiện để hạn chế liệt ruột và bàng quang. Theo dõi, sự co của tử cung, màu, số lượng, mùi của sản dịch. Ngoài ra theo dõi sắc mặt, màu lưỡi, thể chất và tinh thần sản phụ. Để phát hiện sớm đờ tử cung, sót rau, viêm nhiễm trùng sản hậu. Tránh mặc quần chật, thay quần lót thường xuyên. Nên sinh hoạt và ăn uống đúng cách.

Chuẩn bị và tạo cho mình một tinh thần thoải, chia sẻ với người thân cả công việc lẫn tình cảm. Đặc biệt, nhờ chồng giúp đỡ công việc gia đình và chăm sóc con, để giảm mệt mỏi, căng thẳng. Nên chia sẽ niền vui về con với người chồng yêu của mình. Nếu làm tốt sẽ hạn chế được tối đa mắc bệnh trầm cảm sau sinh.

Trong thời kì hậu sản, nếu không chú ý giữ gìn, chị em có thể mắc phải một số chứng, bệnh hậu sản. Chúc các mẹ sau sinh luôn khỏe mạnh.

                                              Nguyễn Thị Lý Oanh 

Trung tâm CSSKSS Khánh Hòa

sưu tầm theo trang sức khỏe phụ nữ .