Theo nhiều nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam cho thấy, những trẻ bị suy dinh dưỡng khi nhỏ, đặc biệt trong 2 năm đầu sau khi sinh, sẽ có nguy cơ cao trở thành những trẻ vị thành niên bị thấp còi và không có khả năng đuổi kịp phát triển so với các bạn cùng trang lứa.

Trong các chương trình can thiệp dinh dưỡng ở Việt Nam, hiện nay mới tập trung ưu tiên cho hai đối tượng là bà mẹ và trẻ em. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, các nhà dinh dưỡng đã quan tâm đến trẻ vị thành niên, chế độ can thiệp dinh dưỡng trong giai đoạn trẻ vị thành niên hết sức quan trọng.

Lứa tuổi này phát triển với tốc độ rất nhanh cả về chiều cao và cân nặng, các biến đổi về tâm, sinh lý, nội tiết, sinh dục... Cân nặng trung bình trẻ em vị thành niên tăng từ 3-5 kg/năm, chiều cao tăng từ 4-7 cm/năm, trẻ em trai phát triển nhiều hơn trẻ em gái.

Để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng cho sự phát triển lứa tuổi này, trước hết là vấn đề năng lượng, phải đảm bảo từ 2100-2200 kcalo/ngày/nữ và 2100-2900 kcalo/ngày/nam, và tùy theo từng độ tuổi mà nhu cầu khác nhau.

Để đáp ứng được nhu cầu, trẻ cần ăn 3 bữa/ngày, ăn đủ no và đủ chất dinh dưỡng. Trẻ vị thành niên là lứa tuổi đang học tập thi cử, nếu phải thức khuya học nhiều cần cho trẻ ăn thêm bữa phụ như: sữa, hoa quả,… Một số trẻ nữ thường ăn ít để giữ thân hình, vóc dáng và điều này làm hạn chế sự phát triển của trẻ..

Nguồn đạm động vật cung cấp cho bữa ăn từ: thịt, cá, trứng, sữa, tôm, cua,... nguồn đạm thực vật từ đậu đỗ, vừng, lạc,…

Nhu cầu chất béo hàng ngày mà trẻ vị thành niên cần là từ 40-50 gam, nguồn chất béo từ nguồn gốc động vật và thực vật với tỷ lệ cân đối là 70% và 30%. Chất béo là nguồn cung cấp năng lượng, giúp hòa tan và hấp thu các loại vitamin tan trong dầu: vitaminA, E, D, K.

Ngoài ra, các khoáng chất khác cũng cần được quan tâm.

* Chất sắt: Sắt là thành phần của huyết sắc tố, tham gia vào quá trình vận chuyển oxy và là thành phần quan trọng của hemoglobin. Sắt trong cơ thể cùng với protein tạo thành huyết sắc tố (hemoglobin), vận chuyển oxy, CO2, phòng bệnh thiếu máu...

Trẻ trai vị thành niên nhu cầu sắt 12-18 mg/ngày, trẻ nữ cần 20 mg/ngày. Thức ăn giàu sắt có nguồn gốc từ động vật như: thịt bò, tiết bò, trứng gà, trứng vịt,…; có thể uống bổ sung thêm viên sắt hoặc viên đa vi chất hàng tuần.

* Vitamin A: Cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường, tăng cường khả năng miễn dịch, giảm tỷ lệ nhiễm trùng và tử vong. Nhu cầu vitamin A của lứa tuổi vị thành niên là 600 mcg/ngày.

* Canxi: Rất cần thiết cho tuổi vị thành niên, vì giai đoạn này tốc độ phát triển chiều cao rất nhanh, nhu cầu canxi nhiều, canxi cùng với photpho duy trì và hình thành bộ xương, răng vững chắc. Can xi có nhiều trong sữa, các loại thủy, hải sản.

* Vitamin C: Giúp hấp thu và sử dụng sắt, canxi và axit folic. Ngoài ra, vitamin C còn có chức năng chống dị ứng, tăng khả năng miễn dịch, kích thích tạo dịch mật, bảo vệ thành mạch. Vitamin C có nhiều trong rau xanh, quả chín. Nhu cầu vitamin C tuổi vị thành niên là 65 mg/ngày.

Chế độ dinh dưỡng lứa tuổi vị thành niên là yếu tố quyết định để trẻ phát triển cả về chiều cao, cân nặng mức tối ưu khi trưởng thành. Trẻ vị thành niên có sức khoẻ tốt là điều kiện để lao động và học tập tốt, giúp ích cho gia đình và xã hội mai sau.

Nguồn: Viện Dinh dưỡng Quốc gia.

Nguyễn Thị Lệ Thủy:Trung Tâm CSSKSS Khánh Hòa