LÀM MẸ AN TOÀN NĂM 2025
Làm mẹ an toàn là nội dung đầu tiên được đề cập đến trong chương trình giáo dục sức khỏe sinh sản, vì trên hết, đó là các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của cộng đồng nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ và trẻ sơ sinh, nhằm giảm tối thiểu tỉ lệ tai biến sản khoa, giảm tử vong mẹ và tử vong sơ sinh. Chính vì vậy các nội dung giáo dục làm mẹ an toàn được tổ chức Y tế Thế giới và nhiều nước quan tâm, ngày càng trở thành nội dung quan trọng của chiến lược chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em trên toàn cầu.
Tuần lễ “Làm mẹ an toàn” năm 2025 diễn ra từ ngày 01 – 07/10/2025 với chủ đề: “Chăm sóc toàn diện – Sức khỏe cho mẹ, tương lai cho bé ”.
Đây là lời kêu gọi chú trọng chăm sóc toàn diện cho bà mẹ và trẻ sơ sinh trong 6 tuần đầu sau sinh – là giai đoạn vàng để phòng ngừa tai biến, đảm bảo phục hồi sức khỏe mẹ và phát triển toàn diện cho bé.
Trước khi mang thai cần phải chuẩn bị về tâm lý, tài chính và chuẩn bị sức khỏe cả hai vợ chồng.
Trong thời gian mang thai cần khám thai định kỳ để nhận diện thai kỳ nguy cơ cao, có chế độ dinh dưỡng lao động nghỉ ngơi hợp lý.
- Lịch khám thai định kỳ chi tiết cho các mẹ bầu:
Các mẹ bầu cần khám thai định kỳ ít nhất 4 lần:
Khám thai lần đầu ngay khi chậm kinh, trong vòng 3 tháng đầu để xác định có thai hay không, hẹn lịch khám thai tiếp theo và lịch tiêm phòng uốn ván, được kiểm tra sức khỏe của mẹ, được tư vấn các xét nghiệm cần thiết nhằm phát hiện và dự phòng các bệnh lây truyền từ cha mẹ sang con (như giang mai, viêm gan B, HIV…), sàng lọc tiền sản giật và đái tháo đường thai kỳ, được tư vấn về sàng lọc trước sinh nhằm phát hiện bất thường ở thai nhi.
Khám thai lần thứ hai vào 3 tháng giữa của thai kỳ (từ tháng thứ 4 đến đủ 6 tháng) để kiểm tra xem thai có phát triển bình thường không, để theo dõi sức khỏe của mẹ và sàng lọc đái tháo đường thai kỳ.
Khám thai lần thứ ba và lần thứ tư vào 3 tháng cuối của thai kỳ để theo dõi sức khỏe của bà mẹ và sự phát triển của thai nhi, được tư vấn dự kiến ngày sinh, được tư vấn chuẩn bị cho cuộc đẻ và lựa chọn nơi sinh.
Ngoài khám thai định kỳ, bà mẹ cần đi khám ngay bất cứ khi nào thấy có dấu hiệu bất thường.
2. Lợi ích của khám thai định kỳ
Trong quá trình mang thai, sức khỏe của người mẹ có liên quan và ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của thai nhi, cũng như việc sinh đẻ, nuôi con bằng sữa mẹ và chăm sóc con sau này. Người phụ nữ cần có thêm những thông tin, kiến thức cần thiết nhất để có thể tự chăm sóc mình và thai nhi; hay những yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi để có thể phòng tránh.
Khám thai định kỳ sẽ giúp cho người mẹ cũng như bác sĩ biết được thai nhi trong giai đoạn thai nghén có phát triển bình thường hay dị tật gì hay không, có nguy cơ bệnh xuất hiện trong thời kỳ mang thai hay không (cao huyết áp, đái tháo đường…), chế độ dinh dưỡng đã hợp lý chưa, cần bổ sung những vi chất gì…
3. Lịch tiêm VAT cho thai phụ:
- VAT 1: càng sớm càng tốt (thường bắt đầu từ tháng thứ 4 của thai kỳ)
- VAT 2: cách VAT 1 tối thiểu 01 tháng (≥ 30 ngày) và trước sinh 01 tháng.
- VAT 3: ở thai kỳ sau, cách VAT 2 tối thiểu 06 tháng (≥ 180 ngày).
- VAT 4: ở thai kỳ sau, cách VAT 3 tối thiểu 01 năm.
- VAT 5: ở thai kỳ sau, cách VAT 4 tối thiểu 01 năm.
Tiêm phòng VAT 2 mũi cho những thai phụ chưa tiêm ngừa lần nào hoặc từ bé có tiêm chủng bạch cầu, ho gà, uốn ván.
Với những thai phụ đã tiêm đủ 5 mũi VAT, nếu mũi tiêm cuối cùng > 10 năm, thì cần nhắc lại 1 mũi.
4. 6 tuần sau sinh là giai đoạn vàng: Mẹ và bé cần được chăm sóc toàn diện”
6 tuần đầu sau sinh là giai đoạn mang tính quyết định đối với quá trình tái thiết sức khỏe toàn diện của người mẹ. Tử cung thu nhỏ dần, nội tiết ổn định trở lại, hệ miễn dịch được cũng cố và các vùng tổn thương bắt đầu hồi phục. Nếu được chăm sóc đúng cách, mẹ sẽ được giảm thiểu đáng kể nguy cơ gặp các biến chứng hậu sản như viêm nhiễm, suy nhược kéo dài, rối loạn nội tiết hoặc sa cơ quan vùng chậu. Chính vì vậy, giai đoạn này được ví như “Thời điểm vàng”, giúp mẹ lấy lại sức khỏe, tự tin và tận hưởng hành trình làm mẹ trọn vẹn.
Giai đoạn phục hồi cấp tính tuần 1: Tử cung bắt đầu co hồi, sản dịch được đào thải liên tục, đau vết khâu tầng sinh môn hoặc vết mổ. Cần nghỉ ngơi nhiều, ngủ đủ giấc, không làm việc nặng hay thức đêm quá nhiều. Ăn uống đầy đủ đạm, sắt, vitamin và chất lỏng để tái tạo năng lượng, hỗ trợ tạo sữa và thúc đẩy làm lành vết thương. Vận động nhẹ nhàng, tinh thần vui vẻ, thoải mái.
Giai đoạn phục hồi chức năng tuần 2-3: Sữa bắt đầu ổn định giúp mẹ tự tin hơn trong việc nuôi con bằng sữa mẹ. Cần bổ sung dinh dưỡng, hỗ trợ nội tiết, tâm lý, chia sẽ việc chăm con cùng mẹ.
Giai đoạn tái tạo và ổn định toàn diện tuần 4-6: Mẹ bắt đầu thích nghi với việc nuôi con cũng như phục hồi thể chất, vóc dáng phục hồi dần và các chức năng sinh lý gần như trở lại bình thường. Cảm giác tự tin với cơ thể và hình dáng mới sẽ giúp mẹ vững vàng hơn trong hành trình làm mẹ.
4. Đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu bất thường:
Toàn thân: Sốt > 38°C hoặc hạ nhiệt độ < 36°C. Da xanh mệt mỏi. Mắt sưng, miệng nhiều mảng trắng.
Thần kinh: Ngủ li bì, khó đánh thức. Co giật, giảm vận động tay chân, tăng trương lực cơ, ưởn cong người.
Hô hấp: Ho, cơn tím. Khó thở, thở nhanh ≥ 60 lần/ phút, thở chậm ≤ 30 lần/ phút, cánh mũi phập phồng, khò khè, lồng ngực co rút.
Vàng da: Vàng da tăng nhanh đến vùng bụng dưới và đùi. Vàng da kéo dài ≥ 21 ngày.
Tiêu hóa: Bỏ bú, bú ít, nôn trớ dịch bất thường nôn vọt quá nhiều. Bụng trướng to. Phân nhiều nước, có nhầy, có máu. Không đái hoặc đi cầu sau 24 giờ sau khi sinh. Tăng cân chậm <60g/ tháng.
Hay liên hệ cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và chăm sóc thật tốt các mẹ nhé !
