Thai quá ngày được định nghĩa là những thai kỳ kéo dài hơn 42 tuần lễ tính từ ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng. Hoặc quá ngày dự sanh theo siêu âm 3 tháng đầu 2 tuần.

Tuy nhiên, trong số những sản phụ được chẩn đoán là thai quá ngày chỉ có một số ít là thai quá ngày thực sự, số chị em còn lại thường do tính vòng kinh không đúng hoặc không siêu âm ở 3 tháng đầu của thai kỳ.

Khi được chẩn đoán là thai quá ngày mà không được xử trí thích hợp, sẽ có hai khả năng xảy ra:

Nếu bánh nhau vẫn hoạt động tốt, thai nhi tiếp tục phát triển lớn thêm, khi sanh có thể khó do con to (kẹt vai gây sang chấn nhiều cho cả mẹ lẫn con hoặc không sanh được phải mổ lấy thai…). Thêm vào đó lượng nước ối có thể cạn dần, em bé dễ bị suy do cơn gò tử cung làm chèn ép dây rốn.

Nếu bánh nhau bị thoái hóa, thai nhi sẽ không được nuôi dưỡng tốt, có nguy cơ tử vong trong bụng mẹ hoặc trong khi sanh, em bé có thể bị suy dinh dưỡng, da nhăn nheo, bong tróc, sức đề kháng kém.

Khi bị thai quá ngày, bác sĩ thường khuyên bạn nhập viện, ở đó bạn sẽ được làm các xét nghiệm nhằm xác định tình trạng thai nhi như: Thai đã trưởng thành chưa ? Sức khỏe của thai có bị đe dọa không, liệu thai nhi có đủ sức chịu đựng một cuộc chuyển dạ hay không ?

Để trả lời các câu hỏi trên, bác sĩ sẽ phải cân nhắc để chọn cho bạn một phương án thích hợp nhất. Ngoài một số xét nghiệm máu bắt buộc, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn siêu âm để kiểm tra nước ối và kích thước thai nhi. Sau đó  có thể bác sĩ sẽ chọc hút một ít nước ối dưới hướng dẫn của siêu âm để làm xét nghiệm đánh giá độ trưởng thành của thai nhi.

Trong thời gian chờ đợi em bé chào đời, bác sĩ sẽ chỉ định gắn máy monitor để  theo dõi đáp ứng tim thai mỗi khi em bé cử động, nhằm đánh giá sức khỏe hiện tại của em bé  như thế nào. Ngoài ra, mỗi ngày bạn phải tự theo dõi cử động thai  để đảm bảo rằng em bé của bạn chưa có dấu hiệu suy thai.

Và có thể bác sĩ sẽ chỉ định làm nghiệm pháp thử thách như “một cuộc chuyển dạ nhân tạo” bằng cách truyền Oxytocin đồng thời gắn máy monitor để theo dõi đáp ứng của tim thai khi có cơn gò tử cung. Nếu thai nhi không đáp ứng được thử thách này  thì không thể sanh thường được mà phải mổ lấy thai ngay.

Việc đầu tiên và nhẹ nhàng nhất là bạn phải nhớ rõ ngày kinh đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng, trong sản khoa gọi là kỳ kinh chót. Các chị em nên có cuốn sổ tay để ghi lại ngày có kinh hàng tháng.

Đối với chị em có vòng kinh không đều hoặc quá dài, cần giữ cẩn thận phiếu khám thai và siêu âm thai trong quý đầu của thai kỳ, tốt nhất là khi trễ kinh được 2 hoặc 3 tuần để sau này bác sĩ có bằng chứng khoa học cho việc xác định tuổi thai.

Ngoài ra, chúng ta phải đi khám thai định kỳ đều, ghi nhận ngày đầu tiên thấy thai máy và nếu quá ngày dự sanh hơn một tuần vẫn chưa thấy chuyển dạ thì phải đến cơ sở y tế để được hướng dẫn và xử trí kịp thời.

Tại Trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản Khánh Hòa rất hiếm khi gặp trường hợp thai quá ngày do thai phụ đi khám thai sớm đồng thời được cũng tư vấn kỹ và hẹn ngày khám định kỳ cụ thể. Cán bộ y tế ghi nhận ngày dự sanh dựa vào kinh chót và đối chiếu với siêu âm 3 tháng đầu nên tương đối chính xác. Những trường hợp thai quá ngày do thai phụ không đi khám thai thường kỳ, đều được hướng dẫn một cách cẩn thận và phải đến bệnh viện đa khoa tỉnh để được xử trí kịp thời.

BS Trần Quỳnh Uyên

Trung tâm CSSKSS Khánh Hòa