PHÒNG TỔ CHỨC - HÀNH CHÍNH
- Lạc nội mạc tử cung là gì?
Lạc nội mạc tử cung (LNMTC) là bệnh phụ khoa mãn tính, dễ tái phát, trong đó có sự hiên diện của mô giống mô tuyến ở nội mạc tử cung và mô đệm tùy hành nằm ngoài buồng tử cung.
Đây là một bệnh lý phụ khoa xảy ra khi mô nội mạc tử cung phát triển ở những vị trí bất thường bên ngoài lòng tử cung như ở cơ tử cung, vòi trứng, buồng trứng, phúc mạc chậu, bàng quang, trực tràng, niệu quản …
Hình 1: các vị trí có thể gặp lạc nội mạc tử cung
2. Yếu tố nguy cơ
- Phụ nữ chưa sinh, chu kỳ kinh ngắn, hành kinh dài ngày. Cường kinh, dậy thì sớm.
- Tiền sử gia đình có người bị LNMTC.
- Tắc nghẽn đường máu thoát kinh.
- Chế độ ăn thịt đỏ, chất béo, thuốc lá, thức uống có cồn, cafeine...
3. Các dạng lạc nội mạc tử cung:
Có 3 dạng chính của bệnh lý lạc nội mạc tử cung:
- Sang thương ở bề mặt phúc mạc
- Nang lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng
- Lạc nội mạc tử cung xâm nhiễm sâu
- Ngoài ra còn có một dạng lạc nội mạc trong cơ tử cung.
4. Triệu chứng của bệnh lý lạc nội mạc tử cung:
Đau khi đại tiện, tiểu tiện trong kì kinh nguyệt là một trong những biểu hiện của bệnh
Các triệu chứng có thể gặp ở phụ nữ có lạc nội mạc tử cung bao gồm:
- Đau bụng hoặc đau lưng theo chu kỳ kinh.
- Đau khi đi tiêu hoặc tiểu hoặc khi quan hệ tình dục.
- Đau vùng chậu mạn tính.
- Ra máu kinh nhiều hoặc hành kinh bất thường.
- Có máu lẫn trong phân hoặc nước tiểu, đặc biệt là trong chu kỳ kinh.
- Tiêu chảy hoặc táo bón.
- Hiếm muộn hoặc khó thụ thai.
5. Biến chứng gây nên bởi bệnh lý lạc nội mạc tử cung:
- Đau
- Trầm cảm
- Tăng nguy cơ ung thư buồng trứng
- Ung thư tuyến dạng nội mạc tử cung.
6. Hiếm muộn có liên quan với lạc nội mạc tử cung:
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây nên vô sinh ở người phụ nữ. Khi nội mạc tử cung lạc chỗ ở cơ quan sinh sản, bạn có thể gặp phải các vấn đề trong khả năng thụ thai như:
- Ngăn cản sự rụng trứng.
- Tắc nghẽn, biến dạng vòi trứng
- Ngăn cản trứng đã thụ tinh di chuyển đến được lòng tử cung để làm tổ.
- Phôi thai khó làm tổ
- Dễ bị sẩy thai.
- Ngoài ra, bệnh lý lạc nội mạc tử cung còn ảnh hưởng đến hoạt động nội tiết, miễn dịch của cơ thể và gây tác động bất lợi lên phôi thai.
7. Chẩn đoán lạc nội mạc tử cung bằng cách nào?
- Khám phụ khoa, khám vùng chậu
- Xét nghiệm hình ảnh: siêu âm ngả âm đạo, CT-scan hoặc MRI vùng chậu
- Nội soi ổ bụng chẩn đoán
8. Các phương pháp điều trị:
Cá thể hóa trong điều trị, cần xác định các mục tiêu điều trị ngắn hạn và dài hạn cho từng cá nhân người bệnh.
- Thuốc giảm đau: Một số loại thuốc không cần kê toa như NSAIDs (ibuprofen, naproxen). Nếu những thuốc này không giúp giảm đau, bạn có các lựa chọn khác sau đây.
- Liệu pháp hormone: Với mục tiêu là giảm lượng Estrogen được tạo ra bởi cơ thể và làm ngưng chu kỳ của bạn, từ đó giúp các sang thương giảm chảy máu, giảm viêm và giảm tạo sẹo dính. Liệu pháp hormone có thể lựa chọn gồm:
- Thuốc viên tránh thai hàng ngày, miếng dán nội tiết hoặc vòng âm đạo.
- Các thuốc đồng vận hoặc đối vận Gn-RH.
- Thuốc nội tiết Progestin
- Thuốc nội tiết Dienogest
- Phẫu thuật: Bác sĩ có thể gợi ý phẫu thuật nếu các tổn thương không thể điều trị được bằng thuốc.
- Điều trị hiếm muộn: Khi bắt đầu phát hiện lạc nội mạc tử cung, người phụ nữ nên lên kế hoạch mang thai sớm nhằm tránh tình trạng bệnh diễn tiến lâu ngày dẫn đến khó có thai.
Hiện tại Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản có khám phụ khoa, siêu âm và điều trị cá thể hóa trên từng cá nhân người bệnh và hỗ trợ sinh sản bằng phương pháp IUI.
9. Thay đổi lối sống có thể giúp ích cho người bệnh lạc nội mạc tử cung:
- Ăn uống lành mạnh: Nghiên cứu cho thấy có mối liên quan giữa bệnh lý lạc nội mạc tử cung với một chế độ ăn ít rau quả và nhiều thịt đỏ.
Người bệnh lạc nội mạc tử cung được khuyến cáo ăn chế độ nhiều rau củ quả và trái cây. Nghiên cứu cũng cho thấy thực phẩm giàu acid béo omega-3, như cá hồi và các loại hạt, cũng có ích cho người bệnh. Ngược lại, ăn nhiều chất béo no làm tăng gấp đôi nguy cơ phát triển lạc nội mạc tử cung. Người bệnh cũng cần tránh thức uống chứa cồn và caffeine.
- Tập thể dục đều đặn: Có rất nhiều lý do khiến tập thể dục là một cách tuyệt vời để kiểm soát bệnh lạc nội mạc tử cung của bạn.
Những phụ nữ tập thể dục cũng có thể có ít Estrogen hơn và có lượng kinh nguyệt ít hơn, điều này có thể giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh lạc nội mạc tử cung theo thời gian. Các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng càng dành nhiều thời gian cho các bài tập cường độ cao như chạy bộ hoặc đi xe đạp, bạn càng ít có khả năng bị lạc nội mạc tử cung.
Tập thể dục giúp giảm căng thẳng và giải phóng các chất hóa học trong não, trong đó có Endorphin, có thể giúp bạn giảm đau. Thậm chí chỉ một vài phút hoạt động thể chất, khiến bạn thở mạnh hoặc đổ mồ hôi, cũng có thể tạo ra hiệu ứng đó./.
BS. Đỗ Thị Thanh Thúy