BS. Tạ Thị Thanh Hà - Phó Trưởng Khoa Chăm sóc sức khỏe Bà mẹ - Kế hoạch hóa gia đình
Các biện pháp tránh thai là những phương pháp cơ học, sinh lý, hóa học (thuốc), được sử dụng cho nam và nữ để không có thai. Và việc có thai là kết quả của một quá trình gồm nhiều giai đoạn, từ giai đoạn phóng noãn, noãn gặp tinh trùng tạo thành phôi, phôi di chuyển về buồng tử cung và làm tổ tại buồng tử cung. Chỉ cần 1 giai đoạn trong quá trình này rối loạn thì không thể có thai được. Dựa vào cơ chế của sự thụ thai mà người ta nghĩ ra các biện pháp tranh thai( BPTT).
Các biện pháp tránh thai được phân chia theo nhiều cách khác nhau: nhóm các biện pháp tránh thai tạm thời và biện pháp tránh thai vĩnh viễn.
- Biện pháp tránh thai tạm thời: bao cao su, thuốc uống tránh thai, que cấy tránh thai, dụng cụ tử cung...
- Biện pháp tránh thai vĩnh viễn: triệt sản nam và triệt sản nữ.
Dựa vào mụ đích tác động vào giai đoạn nào của quá trình thụ thai mà có các biện pháp ngừa thai khác nhau:
- Không cho tinh trùng vào âm đạo: bao cao su, xuất tinh ngoài âm đạo.
- Không cho tinh trùng vào cổ tử cung: thuốc diệt tinh trùng, mũ cổ tử cung, màng ngăn âm đạo .
- Tránh ngày phóng noãn: tính ngày an toàn của vòng kinh
- Ngăn trứng làm tổ: sử dụng dụng cụ tử cung
- Ức chế phóng noãn: thuốc ngừa thai ( thuốc tiêm, thuốc uống, que cấy tránh thai), cho con bú vô kinh 6 tháng đầu.
- Ngăn tinh trùng gặp noãn: đình sản nam, đình sản nữ.
Sau đây chúng tôi sẽ điểm qua những phương pháp mà thường được sử dụng nhất :
- Xuất tinh ngoài âm đạo: hay còn gọi là giao hợp ngắt quãng. Đây là phương pháp các cặp vợ chồng sử dụng nhiều nhất, tuy nhiên phương pháp này có tỉ lệ thất bại khá cao khoảng 22%, lý do là chỉ 1-2 giọt tinh dịch đầu tiên có chứa nhiều tinh trùng được xuất trước đó cũng đủ khả năng thụ thai.
- Phương pháp tính ngày phóng noãn: phương pháp này cũng được sử dụng phổ biến do truyền tai nhau kinh nghiệm bản thân, hoặc hiện đại hơn là các chị em sử dụng các ứng dụng tính toán ngày rụng trứng trên điện thoại máy tính nhằm mục đích tránh giao hợp thời gian đó. Tuy nhiên phương pháp này tỉ lệ thất bại khoảng 25 – 30 %. Do đó chỉ khuyến cáo sử dụng với người có chu kỳ kinh nguyệt đều từ 28 – 30 ngày và thực sự có kiến thức nhất định về sức khỏe sinh sản.
- Bao cao su: rẻ tiền, dễ sử dụng, tỉ lệ ngừa thai cao và điểm cộng là ngừa được các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- Thuốc viên tránh thai gồm 2 loại: thuốc tránh thai kết hợp (thành phần có estrogen và progestin) và thuốc tránh thai dùng cho phụ nữ đang cho con bú (chỉ có progestin).Thuốc tránh thai hiện nay có đến thế hệ 4 rất an toàn và hiệu quả, không tăng cân, không gây nám... Sử dụng đúng cách sẽ giúp thai đến > 95%, hiện có bán tại quầy thuốc của Trung tâm vỉ 28 viên dưới 2 dạng 21/7 và 24/4.
- Thuốc tiêm tránh thai: DMPA chứa 150 mg Depot Medroxy Progesteron Acetat. Thuốc tiêm bắp sâu, có tác dụng tránh thai trong vòng 3 tháng. Tác dụng không mong muốn của thuốc tiêm tránh thai là có thể ra huyết giữa chu kỳ, rong huyết kéo dài, dùng lâu vô kinh.
- Que cấy tránh thai: khả năng tránh thai cao > 99%, khắc phục nhược điểm quên thuốc khi uống, chân ái cho chị em đang cho con bú vừa ngừa thai vừa duy trì được nguồn sữa cho bé. HIện nay, Trung tâm đang sử dụng que cấy ngừa thai Implanon NXT, thời gian ngừa thai 3 năm.
- Dụng cụ tử cung: hay còn gọi là vòng tránh thai. Dụng cụ tử cung được ra đời từ rất lâu với nhiều hình dáng và chất liệu khác nhau. Có 2 thế hệ
- Thế hệ 1: DCTC trơ, loại này được chế tạo bởi sợi chỉ tơ tằm, catgut, hoặc polyethylen.
- Thế hệ 2: bản chất như thế hệ 1 và có gắn thêm đồng hoặc nội tiết.(MIRENA).Hiện tại Trung tâm đang sử dụng vòng gắn thêm đồng TCu 380A theo đúng chuẩn của Bộ Y tế, tác dụng tránh thai 96-99 %. Thời gian tác dụng tránh thai của vòng là 10 năm. Vòng Mirena cũng là vòng chữ T có chứa thêm nội tiết Levonergestrel. Ngoài tác dụng ngừa thai cao thì vòng nội tiết có ưu điểm điều trị rong kinh và cường kinh. Thời điểm đặt vòng tốt nhất là ngay say khi sạch kinh và chưa quan hệ tình dục.
7. Ngoài các biện pháp trên thì có triệt sản nam và triệt sản nữ, các kĩ thuật này cần được thực hiện tại bệnh viện để đảm bảo an toàn.
Các cặp vợ chồng hoặc cá nhân cần tư vấn, kiểm tra sức khỏe sinh sản và thực hiện các biện pháp tránh thai để đời sống tình dục đảm bảo an toàn, thoải mái, phù hợp và hiệu quả.
Trung tâm CSSKSS là nơi cung cấp đáng tin cậy nhất cho các lựa chọn của anh chị.