Chảy máu mũi có thể xuất hiện vì nhiều lý do:

• Mạch máu quá nhạy cảm và có thể vỡ khi thời tiết hanh khô, hoặc khi sử dụng lò sưởi, máy điều hòa trong một thời gian dài.

• Dị ứng, nhiễm trùng ở mũi họng và xoang.

• Ngoáy mũi hay các loại chấn thương cục bộ khác.

• Xì mũi quá mạnh.

• Trẻ nhét dị vật vào mũi, ví dụ hạt cườm, cục pin…

• Rặn mạnh khi đi ngoài phân bị táo bón.

• Vách ngăn mũi bị vẹo.

• Thở oxy qua ống thông mũi.

• Một số loại thuốc như thuốc chống viêm, các loại thuốc xịt mũi.

• Gãy xương mũi hay vỡ nền sọ (cần đặc biệt cẩn thận nếu chảy máu mũi xuất hiện sau chấn thương đầu).

• Bệnh chảy máu hay rối loạn đông máu.

• Rất hiếm khi, các khối u (lành tính và ác tính) có thể là thủ phạm gây chảy máu mũi.

Nếu chăm sóc đúng cách, phần lớn các trường hợp chảy máu mũi trước sẽ tự ngừng. Sau khi trẻ đã bình tĩnh, hãy thực hiện các bước sau:

• Yêu cầu trẻ xì mũi nhẹ nhàng để loại bỏ các cục máu đống đã hình thành bên trong mũi. Điều này có thể khiến máu chảy nhiều hơn trong chốc lát nhưng sau đó mọi việc sẽ ổn. Bỏ qua giai đoạn này nếu trẻ quá nhỏ.

• Đặt trẻ ngồi thẳng, đầu và cổ hơi ngả về trước. Tư thế này giúp máu không chảy xuống họng, tránh gây nôn và tiêu chảy. Không đặt trẻ nằm hay ngả đầu ra sau hoặc kẹp đầu

giữa hai đầu gối.

• Dùng ngón trỏ và ngón cái của bạn bóp chặt hai bên cánh mũi (phần chóp mũi mềm) của trẻ. Không bóp phần xương sống mũi vì làm vậy không thể giúp cầm máu, cũng đừng ấn một bên cánh mũi, kể cả nếu chỉ chảy máu ở một phía.

• Bóp chặt cánh mũi trong 10 phút, dùng đồng hồ để xem giờ cho chính xác. Trong khi chờ đợi, cho trẻ đọc sách hay xem tivi. Đừng thả tay quá thường xuyên để kiểm tra xem máu ngừng chảy chưa. Máu cần thời gian để tạo cục máu đông. Thả tay quá sớm hoặc quá thường xuyên có thể khiến máu chảy kéo dài.

• Nếu muốn, có thể chườm lạnh hay đặt khăn mát lên vùng gốc mũi và má của trẻ hoặc cho trẻ ngậm một viên đá. Điều này giúp mạch máu ở mũi co lại, làm chậm quá trình chảy máu. Chỉ nên áp dụng biện pháp này nếu trẻ đồng ý phối hợp.

• Hướng dẫn trẻ nhổ máu tích tụ trong miệng vì nuốt máu có thể gây nôn.

• Cho trẻ uống chút nước mát để đỡ căng thẳng và tẩy bớt mùi máu trong miệng.

• Sau 10 phút, thả tay xem máu ngừng chảy chưa.

Đưa trẻ đến các cơ sở tai mũi họng để được khám và xử trí kịp thời nếu:

• Không cầm máu sau khi áp dụng các biện pháp sơ cứu trong vòng 20 phút.

• Chảy máu mũi tái đi tái lại nhiều lần.

• Máu chảy nhanh hoặc mất nhiều máu (hơn một cốc đầy).

• Chảy máu do chấn thương, ví vụ ngã hay bị đấm vào mặt.

• Cảm thấy người yếu, chóng mặt.

• Máu chảy xuống phần sau họng chứ không chảy ra phần trước mũi kể cả khi trẻ đã ngồi ngả đầu về phía trước. Trường hợp chảy máu sau này luôn cần đến sự trợ giúp của bác sĩ.

• Chảy máu mũi khi dùng một loại thuốc mới.

• Cháy máu mũi đi kèm các vết tím bầm dập trên khắp cơ thể hoặc đi kèm chảy máu ở khu vực khác như xuất hiện máu trong phân, nước tiểu.

• Đang dùng thuốc chống đông máu.

• Trẻ có bệnh toàn thân khác ảnh hưởng tới đông máu như bệnh gan, bệnh thận, bệnh hemophilia.

• Mới trải qua hóa trị liệu.

• Trẻ cần được nghỉ ngơi ít nhất trong vòng 2 giờ (hoạt động nhẹ nhàng như đọc sách, vẽ tranh hay xem tivi).

• Không cho trẻ uống đồ nóng, thức ăn nóng hay tắm nước nóng trong vòng ít nhất 24 giờ sau khi chảy máu cam.

• Động viên trẻ không ngoáy mũi hay xì mũi trong vòng 24 giờ (1 tuần nếu trẻ đã được ‘đốt’ điểm mạch).

• Trong vòng 1 tuần, trẻ cần tránh các hoạt động mạnh hay các môn thể dục như chạy, tránh nhấc vật nặng.

• Nếu trẻ bị táo bón thì cho uống nhiều nước và tăng lượng chất xơ trong chế độ ăn. Nếu cần thì yêu cầu bác sĩ cho thuốc làm mềm phân để trẻ không phải rặn.

• Có thể làm ẩm niêm mạc mũi bằng kem làm ẩm hoặc nước muối sinh lý.

Nguyễn Thị Quỳnh Anh 

Trung tâm CSSKSS Khánh Hòa