Trong thời kỳ mang thai, những biến đổi chuyển hoá và gia tăng bài tiết thông qua gia tăng độ lọc cầu thận trong thai kỳ đã làm nồng độ chất canxi trong cơ thể người mẹ giảm ngày một nhiều hơn, xuống đến mức thấp nhất vào giữa ba tháng cuối của thai kỳ (thấp hơn 5% so với người không có thai).

Bên cạnh đó, để phát triển hệ xương, thai nhi đã “rút” canxi từ cơ thể người mẹ. Trường hợp thai phụ có tình trạng suy dinh dưỡng, hay có chế độ ăn không thiếu can xi từ trước và trong thai kỳ, quá trình “mất canxi” sẽ gây nhiều ảnh hưởng cho cả thai phụ và sự phát triển của thai nhi. 

Thiếu can xi trong thời kỳ mang thai ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của mẹ và thai nhi. Đã có nhiều bằng chứng ghi nhận sự gia tăng tần suất bệnh lý của thai phụ, đặc biệt là cao huyết áp, và những biến chứng của thai nhi như: sẩy thai, sanh non, suy dinh dưỡng… trên những thai phụ không được cung cấp đủ dinh dưỡng và vi chất trong thai kỳ.

Những nguy cơ này thậm chí trầm trọng hơn nhiều ở những nước nghèo nơi mà nhiều thai phụ có tình trạng suy dinh dưỡng từ trước mang thai và chưa có thói quen gia tăng chế độ ăn đủ chất trong thai kỳ hoặc có nhiều thói quen không hợp lý đặc biệt là kiêng kem trong thai kỳ. Thực tế, tại một nước nông nghiệp vùng nhiệt đới như Việt Nam, cũng đã có nhiều báo cáo ghi nhận tình trạng thiếu các vi chất thiết yếu, cụ thể là can xi trong chế độ ăn hàng ngày của thai phụ.

 

Trên cơ sở những đánh giá này, việc bổ sung đủ dưỡng chất, đặc biệt là các vi chất thiết yếu, mà một trong những thành tố quan trọng là canxi, chính là một trong những biện pháp tương đối dễ thực hiện nhưng có vai trò quan trọng trong làm giảm những nguy cơ cho cả thai phụ và thai nhi. Ngoài ra, ngày càng có nhiều bằng chứng ghi nhận ích lợi nhằm làm giảm các bệnh lý trong thai kỳ của bổ sung canxi cho những thai phụ có khẩu phần ăn thiếu canxi trong thai kỳ. Từ năm 1991, nhóm nghiên cứu của Bs. Belizán ghi nhận tần suất cao huyết áp khi mang thai trong nhóm thai phụ được cho uống can xi mỗi ngày từ tuần lễ thứ 20 của thai kỳ thấp hơn nhiều so với nhóm thai phụ không được bổ sung canxi trong thai kỳ (9,8% so với 14,8%). Trong một nghiên cứu đa trung tâm gần đây của Tổ chức Y tế Thế giới tiến hành tại Bệnh viện Hùng Vương cũng ghi nhận hiệu quả của bổ sung canxi trong việc làm giảm nguy cơ cao huyết áp trong thai kỳ ở thai phụ Việt Nam.

Nhu cầu can xi trong thai kỳ vào khoảng 1.200mg/ngày, cao hơn 30% so với nhu cầu bình thường của người phụ nữ. Bổ sung canxi cần được gia tăng trong thai kỳ nhằm tránh nguy cơ mất chất xương của thai phụ trong quá trình phát triển của thai nhi và bánh nhau. Việc bổ sung can xi được thực hiện qua nhiều phương thức khác nhau, nhưng đơn giản và hiệu quả nhất là thực hiện chế độ ăn uống hợp lý.

Thai phụ nên có chế độ ăn giàu canxi, cụ thể là những thức ăn như tôm (ăn nguyên vỏ) hoặc cá nhỏ ăn nguyên xương, cua đồng, phomat, bơ…Sữa từ sữa cũng chứa một lượng lớn can xi.

Tóm lại, cơ thể thai phụ mất nhiều can xi trong thai kỳ. Bổ sung canxi thích hợp sẽ là một biện pháp hữu hiệu giúp thai nhi phát triển mạnh khoẻ đồng thời làm giảm các nguy cơ cho thai phụ. Có nhiều biện pháp được dùng để bổ sung canxi trong thai kỳ, trong đó “đơn giản” nhất là có chế độ ăn phù hợp./.

BS Trần Quỳnh Uyên

Trung tâm CSSKSS Khánh Hòa