Đối với trẻ em trai, đây là một giai đoạn đầy thách thức, nhưng đối với trẻ em gái còn "nan giải" hơn nhiều bởi tư tưởng bất bình đẳng giới, sự áp đặt của những tập tục lạc hậu, trong đó có nạn tảo hôn. Thực tế, bên cạnh việc ảnh hưởng đến tương lai lâu dài, nhiều trường hợp quan hệ tình dục sớm, mang thai ngoài ý muốn, phá thai không an toàn; sa vào các tệ nạn xã hội không có lối thoát, bị tổn thương, bế tắc, dẫn đến những hành động bột phát như tự tử, sống tự kỷ, xa lánh với thế giới bên ngoài…

Bất bình đẳng giới cũng là một trong những rào cản chính để trẻ em gái vị thành niên ít có điều kiện, thời gian trang bị kiến thức để hiểu và bảo vệ những quyền con người cơ bản của mình. Hạn chế đó đã đẩy các em vào những hệ quả đau lòng mà chính bản thân các em không hề hay biết, hoặc không hề có khái niệm về vấn đề đó. Hơn thế, nhìn từ góc độ sức khỏe sinh sản, do những đặc trưng giới tính không thể thay thế, trẻ em gái vị thành niên là đối tượng chịu nhiều thiệt thòi, dễ bị tổn thương nhất.

Trao quyền cho trẻ em vị thành niên nói chung và trẻ em gái vị thành niên nói riêng để các em có thể tự quyết định, làm chủ cuộc sống của mình, trở thành một trong những nhân tố thiết yếu, then chốt nhất cho sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia, nhất là các quốc gia đang ở giai đoạn cơ cấu "dân số vàng" (tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động (15-64 tuổi) tăng lên theo tỷ lệ thuận).

Làm mẹ ở lứa tuổi vị thành niên sẽ làm mất cơ hội học tập, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tương lai của trẻ em gái.

Đối với Việt Nam, quốc gia có lợi thế "dân số vàng" với tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động (15-64 tuổi) hiện chiếm 69% trên tổng số 90 triệu dân, Bộ Y tế đang tập trung đầu tư trọng điểm, triển khai mô hình tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân, hướng tới mục tiêu được quy định trong luật: Các cặp đôi trước khi kết hôn phải có chứng nhận khám sức khỏe, như nhiều quốc gia trên thế giới đang áp dụng. Việt Nam cũng đang nỗ lực đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, tuyên truyền, nâng cao nhận thức về giới tính, sức khỏe sinh sản, kỹ năng sống cho vị thành niên ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Từ nhiều năm nay, các tổ chức phi chính phủ trong nước và quốc tế, các nhóm thanh thiếu niên, các tổ chức xã hội đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực ngay tại cộng đồng nhằm mang lại cho trẻ em vị thành niên, nhất là trẻ em gái một tương lai đảm bảo hơn.

Tuy nhiên, bên cạnh tác động của những yếu tố khách quan, để có thể vượt qua giai đoạn khó khăn, bước vào giai đoạn trưởng thành một cách an toàn và khỏe mạnh, thì chính người trong cuộc cũng cần chủ động trang bị những hành trang thiết yếu cho cuộc sống của chính mình.

Cao Thị Xuân Trang: Trung tâm CSSKSS  Khánh Hòa